MEMORY: December 2010

Nokia N900 is Linux base phone, so it is easy to use Linux command for copying font. But before use Linux command, we need gain root, and we need to install application name Rootsh from here: http://maemo.org/downloads/Maemo5/system/

Then,

Connect telephone to computer, seclect Mass Storage Mode (see picture)
Copy fonts (.ttf) from PC to Nokia N900. For Khmer I have created new font for Google Font API directly with the size is compatible with small screen, can download here: http://code.google.com/webfonts/family?family=Hanuman&subset=khmer#download
Disconnect data cable from PC & N900, and open X Terminal in N900 menu (see picture)
From X Terminal, type:

-# sudo gainroot (This step is important, if the Rootsh application was installed correctly, after type this command, it should display string “Root shell enabled”, if not, we can turn to google.com to search for reason.

-$ mv ~/MyDocs/*.ttf /usr/share/fonts
For Khmer language, Nokia N900 has shipped one Khmer font name DaunPenh similar to Microsoft Windows Vista and 7. This font is very small, so it is very difficult read Khmer. We also can use Linux command to delete this font. From X Terminal, type:

-$ rm /usr/share/fonts/daunpenh.ttf
Restart machine.

ដោយ ឡេង ម៉ាលី
2010-12-27

ស្ដាប់ ៖

អក្សរ និងភាសាខ្មែរ ជាវិញ្ញាសាសិក្សាមួយ ដែលមានការចាប់អារម្មណ៍នៅក្នុងខេត្តបី ដូចជាខេត្តសុរិន្ទ បុរីរ៉័ម និងស៊ីសាកេត។ ក្រៅពីការអប់រំក្នុងសាលា ក៏មានការបង្រៀនតាមបែបថ្នាក់អក្ខរកម្មនៅក្រៅសាលាផងដែរ។

ចាងហ្វាងសាលារៀនឈ្មោះ ប្រាសាទវិទ្យ៉ាខាន ក្នុងស្រុកប្រាសាទ ខេត្តសុរិន្ទ លោក ផៃចៈយ៉ុន ចាន់តៈខេត ថ្លែងឱ្យដឹងថា មានគ្រូបង្រៀន និងសិស្សថៃកម្រិតមធ្យមសិក្សាចំនួន ៤០០នាក់ បាននាំគ្នាបោះជំរំសិក្សាភាសាខ្មែរមួយ នៅព្រៃភ្នំសាលាជួរភ្នំដងរែក ក្បែរព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃ កាលពីសប្ដាហ៍កន្លងទៅនេះ។

លោក ផៃចៈយ៉ុន ចាន់តៈខេត មានប្រសាសន៍ថា ការបោះជំរំពីថ្ងៃទី១៩ ដល់ថ្ងៃទី២១ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១០ គឺក្នុងគោលបំណងជំរុញការអប់រំអំពីភាសា និងអារ្យធម៌ខ្មែរ ដល់សិស្សសាលា ដើម្បីភាពសុខសាន្តរវាងប្រជាជាតិជិតខាងទាំងពីរ ៖ "យើង បាននាំសិស្សយើងមករៀនអារ្យធម៌ខ្មែរ អក្សរខ្មែរ បានយើងធ្វើការរកស៊ីខាងខ្មែរ និងថៃ ទាក់ទងគ្នាឱ្យល្អជុំគ្នា។ រួមទាំងអស់ ៤០០ជាង។ កូនសិស្ស ៣៥០នាក់ គ្រូ ៦០នាក់។ មកពី ២៤សាលា និង ៣ខេត្ត គឺខេត្តស៊ីសាកេត សុរិន្ទ និងប៊ុរីរ៉័ម ខេត្តដែលជាប់នឹងបងប្អូនយើងខាងណេះ។ ព្រំដែនជាប់គ្នា"។

ប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលភាសា និងវប្បធម៌ខ្មែរ លោក ប្រៈដែង ប៊ុនរឿង គុជៈម៉ា បញ្ជាក់ថា ការបោះជំរំសិក្សានេះ គេឱ្យឈ្មោះថា "ជំរំអារ្យធម៌ខ្មែរ"។ លោក ប៊ុនរឿង ថ្លែងបន្តថា "ជំរំអារ្យធម៌ខ្មែរ" នោះ គេបែងចែកចំនួន ១៥ជំរំតូចៗ ដើម្បីបង្រៀនភាសាខ្មែរទៅតាមប្រធានបទផ្សេងៗ គ្នា ៖ "ការរៀន សូត្រដែលយើងរៀបចំនោះ គឺមាន ១៥កន្លែង ហើយទាក់ទងរឿងភាសាខ្មែរទាំងអស់ ដូចជាថា ជំរំទីមួយ ទាក់ទងរាងកាយ ដូចជាថាក្នុងរាងកាយមានអីខ្លះ? មានដៃ ជើង មានអីទាំងអស់នោះឱ្យសិស្សបានដឹង"។

លោក ប៊ុនរឿង គុជៈម៉ា មានប្រសាសន៍ទៀតថា នៅក្នុងការបង្រៀនភាសាខ្មែរនេះ គឺបានចាប់ផ្តើមបង្រៀនពីពាក្យសំខាន់ៗ ដែលត្រូវប្រើប្រាស់ប្រចាំថ្ងៃមួយចំនួន ទាំងនៅក្នុងរង្វង់គ្រួសារ និងសហគមន៍ ជាពិសេសពាក្យសំគាល់សមាជិកគ្រួសារ។ លោក ប៊ុនរឿន លើកពន្យល់បន្ថែម ៖ "ទី ២ ទាក់ទងនឹងគ្រួសារ ម៉ែឪ មីងមា បងប្អូន ចាស់ទុំ ដូនតាជាដើម។ កូនក្មួយ ម៉ែក្មេក ឪក្មេក ជាដើម ហើយយើងមានការអធិប្បាយពាក្យនិមួយៗ ឱ្យជ្រះស្រឡះ ឱ្យសិស្សបានដឹងផង។ ឯកសារនោះយើងសរសេរទាំងភាសាថៃ ទាំងភាសាខ្មែរ ហើយវិធីអានជាភាសាថៃផង"។

សិស្សសាលាថ្នាក់ទី១០ មួយរូប មកពីសាលារៀនគោកខ័ណ្ឌ ខេត្តស៊ីសាកេត ឈ្មោះ ភូណៃ វីឡា បញ្ចេញមតិរបស់ខ្លួនថា ការរៀនអក្សរខ្មែរនេះ ប្អូនបានចេះដឹងអំពីភាសា អក្សរ និងអារ្យធម៌ខ្មែរ ព្រមទាំងសិល្បៈ ដូចមាននៅប្រាសាទតាមាន់ជាដើម ៖ "ក្នុងអប់រំអារ្យធម៌ ភាសាខ្មែរ ខ្ញុំចេះសរសេរអក្សរខ្មែរបានដូចជា ភ្នែក មាត់ សក់ ហើយភាសា ដូចជា ម៉ែ ម្ដាយ ឪពុក បងប្រុស បងស្រី ប្តី ប្រពន្ធ។ មិនសូវយ៉ាប់ទេបាទ"។

លោក ប៊ុនរឿង គុជម៉ា ថ្លែងថា ការបង្រៀនអក្ខរកម្មនៅក្នុងការបោះជំរំឈ្មោះ "អារ្យធម៌ខ្មែរ" នេះ មានទាំងគ្រូទៅពីស្រុកខ្មែរផង និងគ្រូនៅក្នុងខេត្តសុរិន្ទផង។

នាយករងសាលាគរុកោសល្យ និងវិក្រិតការខេត្តសៀមរាបមួយរូប ដែលត្រូវបានអញ្ជើញឱ្យទៅចូលរួមបង្រៀនអក្សរខ្មែរ នៅក្នុងការបោះជំរំសិក្សានោះដែរ លោក អន ឈុត បានលើកឡើងថា ទាំងគ្រូ និងសិស្សមានឆន្ទៈចង់ចេះអក្សរខ្មែរ ៖ "ទាំងគ្រូ និងសិស្ស ដែលគាត់អញ្ជើញមកចូលរួមហ្នឹង គឺមានការឆាប់ទទួលបាននូវចំណេះដឹង ដែលយើងផ្ដល់ទៅឱ្យគាត់ ទាំងការនិយាយ ទាំងការសរសេរ។ ក៏ប៉ុន្តែ ការសរសេរនៅមិនទាន់បានស៊ីជម្រៅប៉ុន្មានទេ"។

យុវសិស្សមកពីស្រុកប្រាសាទ ខេត្តសុរិន្ទ ឈ្មោះ ចន ម៉ៃសំរ៉ាន ថ្លែងអំពីចំណាប់អារម្មណ៍របស់ខ្លួនថា ការបោះជំរំអប់រំភាសាខ្មែរ ធ្វើឱ្យប្អូនបានចេះសរសេរពាក្យពេចន៍មួយចំនួន ដូចជាគ្រឿងប្រើប្រាស់ផ្ទះបាយ បន្លែ និងផ្លែឈើ ៖ "គ្រឿងគ្រៅដូច ជាមានឆ្នាំង វែកឆា ជ្រុញ ស្លាបព្រា។ ខាងផ្លែឈើមានចេក ដូង ស្វាយ។ ខាងអន្លក់ គឺមានត្រសក់ ត្រប់ ប៉េងប៉ោះ ជាដើម"។

យុវសិស្សម្នាក់ទៀតមកពីខេត្តប៊ុរីរ៉័ម ឈ្មោះ វីឡៃផន រៀបរ៉យ រៀបរាប់អំពីឈ្មោះរាងកាយថា ៖ "ដៃ ជើង ច្រមុះ ភ្នែក មាត់"។

ចាងហ្វាងសាលារៀនប្រាសាទវិទ្យ៉ាខាន ខេត្តសុរិន្ទ លោក ផៃចៈយ៉ុន ចាន់តៈខេត ថ្លែងឱ្យដឹងថា ខាងមជ្ឈមណ្ឌលធ្លាប់បានចុះហត្ថលេខាលើអនុស្សរណៈជាមួយសាលារៀន សម្ដេចឪ នៅខេត្តសៀមរាប ទាក់ទងនឹងការសិក្សាភាសាខ្មែរនេះ។ លោកបន្តថា នៅពេលអនាគត លោកមានគម្រោងផ្លាស់ប្ដូរគ្រូ និងសិស្សរវាងប្រទេសទាំងពីរ ៖ "បើថាស្រុកស្រែយើងស្រួលបួល ទាក់ទងគ្នាបាន យើងចង់ឱ្យគ្រូខាងខ្មែរមកបង្រៀនខាងថៃ គ្រូខាងថៃចុះទៅបង្រៀនភាសាថៃនៅខាងខ្មែរ។ តទៅមុខយើងចង់ប្ដូរយ៉ាងអ៊ីចេះ ព្រោះអីយើងចង់ឱ្យកើតជាបងប្អូនគ្នា ស្គាល់គ្នាឱ្យបានជួបគ្នា បានសួរ បាននិយាយគ្នាឱ្យឃើញអារ្យធម៌ពីដើមជុំគ្នា"៕